سند تازه یاب—بیاد مبارزات زنان پارتیزان تورکمن در برابر ظلم ژاندارم ها

مرکز مطالعات تورکمن—بعداز تبعید دیکتاتور رضاشاه از ایران و برچیده شدن بساط قلدری های رژیم و عمال آن در منطقه برخی از خانواده‌های تورکمن که در آنسوی مرز یعنی در جمهوری تورکمنستان مانده و خواهان پیوستن به خویشاوندان خویش در این سوی مرز یعنی در خاک تورکمن‌صحرا می شدند، مرتبا توسط گردان ژاندارمری، مرزبانی و پادگان گنبد مورد اذیت وآزار قرار می گرفتند و در مواردی بین تورکمنها و دسته های ژاندارم زدوخوردهای مسلحانه رخ می داد. دولت ایران این دسته از تورکمنهای مرزی را یاغی و شورشگر و راهزن خطاب می کرد که برای سرکوبی آنها نیروهای نظامی اعزام می کردند. بیشتر این درگیری‌ها در ارتفاعات “نارلی داغ” و “خالدنبی” صورت میگرفت.

زنان شیردل تورکمن “اوجان”، “نوربی بی” و “حوجه بی بی” شجاعانه در سنگر بسوی ژاندارم ها تیراندازی میکنند. در نتیجه تیراندازی این شیرزنان سرجوخه صالحی مقتول و نگهبان بشیر غلامی از دست راست مجروح میگردد. بالاخره روستا به محاصره ژاندارمها در آمده و در نتیجه همکاری کدخدای روستا با ژاندارم ها، کل خان و برادر زاده‌اش مشهدقلی و زنان شیر زنان اوجان، نوربی بی و حوجه بی بی کشته و دو نفر دیگر “خانلی” و “بک گلدی” دستگیر می شوند.

در سند زیر که توسط فرماندار دشت گرگان [گنبدقابوس] صدر، به اداره سیاسی وزارت کشور در تاریخ هفتم خردادماه 1329 ارسال شده آمده است طبق اوامر مرکز، تورکمنی بنام “کل خان” به همراه خانواده‌های همراه خویش که در روستا ساکن بودند، توسط 18 ژاندارم و پزشک پادگان اعزامی مورد محاصره قرار می گیرد. کل خان و زنان همراه وی به دستور تسلیم شدن فرمانده ژاندارم‌ها وقعی نمی نهند درنتیجه تیراندازی صورت می گیرد. 

در گزارش فرمانده گروهان نگهبانی گنبدکاوس سروان پوشین آمده است که زنان شیردل تورکمن “اوجان”، “نوربی بی” و “حوجه بی بی” شجاعانه در سنگر بسوی ژاندارم ها تیراندازی میکنند. در نتیجه تیراندازی این شیرزنان سرجوخه صالحی مقتول و نگهبان بشیر غلامی از دست راست مقتول میگردد. بالاخره روستا به محاصره ژاندارمها در آمده و در نتیجه همکاری کدخدای روستا با ژاندارم ها، کل خان و برادر زاده‌اش مشهدقلی و زنان شیر زنان اوجان، نوربی بی و حوجه بی بی کشته و دو نفر دیگر “خانلی” و “بک گلدی” دستگیر می شوند. که از شورشیان تورکمن یک قبضه تفنگ برنو، یک قبضه تفنگ پنج تیر روسی، یک قبضه تفنگ دهن پر، یک قبضه هفت تیر کمری، یک قبضه شمشیر با 41 تیر تفنگ پنج تیر روسی، 15 تیر فشنگ برنو، 4 تیر فشنگ هفت تیر کمری به غنیمت گرفته شده است. اجساد شورشیان به گنبد حمل می شود. سروان هاتفی دادستان فرمانداری‌های نظامی گرگان، به گنبد آمده مشغول تحقیقات می شود.

تهیه و تنظیم: آرنه گلی

مدیر مرکز مطالعات تورکمن

24 دسامبر 2021