از تاریخ جانفشانی ملت تورکمن؛ تغییر نام شهر به بندرتورکمن
در روزهای اوجگیری مبارزات ضد دیکتاتوری مردم سراسر ایران در سال پنجاه و هفت، تورکمنها نیز در راستای تأمین عدالت و برابری، احیاء حقوق سرکوب شده شان و نیز بازپسگیری اراضی غصبی شان توسط عوامل دربار، فعالانه در قیام بهمن شرکت کردند. که ما بتدریج در روزشمار حوادث آن روزها بدان خواهیم پرداخت.
10 مارس 1979— 19 اسفند 1357: بندرتوركمن حالقى آياغا قاليپ، شهرينگ آدينى بندرشاه دان، بندرتوركمنه دگيشديريمگينى طالاب اتديلر. ياراغلى گويچلرينگ اوق آتماغيندا 19 توركمن يارالاندى.
مهمترین واقعه ای که آن روزها اتفاق افتاد اقدام شجاعانه انقلابیون تورکمن در برافکندن نام تحمیلی بندرشاه و تغییر آن به بندرتورکمن بود. گرچه عوامل نوظهور اسلامی سعی میکردند که نام شهر را به بندر اسلام تبدیل کنند ولی مقاومت قاطعانه “شورای انقلابیون تورکمن- بندرتورکمن” سبب شد که مردم یکپارچه تابلوی تحمیلی را کنده بجای آن شهرشان را با نام جدید آراستند. جالب توجه استکه به منظور پشتیبانی از این خواسته مردم بندرتورکمن، بیش از پنج هزار تورکمن از آق قالا به بندر آمد. در مقر شهردار “ستاد انقلابیون تورکمن” ایجاد گردید. در آن مقطع تورکمنها خواسته های خویش را مبنی تغییر نام شهر، تدریس زبان تورکمنی، ایجاد شورای انقلابیون و مهمتر از همه خودمختاری برای ترکمنستان ایران اعلام کردند که در مطبوعات مرکزی منعکس گردید.
نوزدهم اسفندماه سال ۱۳۵۷، درپی تظاهرات گسترده و بی سابقه مردم بندرترکمن که به دعوت کانون فرهنگی و سیاسی خلق ترکمن ( بندرترکمن) برگزار گردیده بود، اوبا شان مسلح بنام “کمیته انقلاب اسلامی” به مردم حمله ور شدند و ۱۳تن از اهالی بندر ترکمن را مجروح کردند.
دار و دسته جنایتکاران و مزدوران منوچهر طائی همچون حسین صفائیان، آقمعلی نجف لوئی وقتی با خشم و غضب تورکمنها روبرو می شوند، فرار را بر قرار ترجیح داده گم و گور می شوند. ولی آنچه که باقی ماند، برسمیت شناساندن نام شهر با هویت تورکمنی است و این مایه غرور همه تورکمنها بود و هست.
حمله جنایتکارانه به مردم بی دفاع بندرترکمن در واقع بدلیل راهپیمایی و مبارزه مردم این شهر و روستاهای اطراف آن بود که در روز هیجدهم اسفند برپا گردید و در آن خواستهای خلق ترکمن مطرح گردیده و یکبار دیگر مورد تاکید قرارگرفته بود.
در قطعنامه این تظاهرات گسترده که دهها هزارنفرازمردم منطقه در آن شرکت داشتند، رفع ستم ملی و فرهنگی از خلق ترکمن، آموزش کودکان در مدارس ابتدایی به زبان مادری خود، فراهم نمودن امکانات لازم جهت اعتلاء فرهنگ ملی خلق ترکمن، همچنین شناسایی حدود جغرافیایی ترکمن صحرا و اعلام آن بعنوان یک استان مستقل از مازنداران مورد تاکید قرارگرفت .
راهپیمایان همچنین خواهان شرکت نمایندگان واقعی زحمتكشان در شورای انقلاب بودند و تأکید کردندکه شورای انقلاب جمهوری اسلامی با خواستهای انقلابی کارگران و زحمتکشان کشور بیگانه است. جای تعجب است که از همان ابتدا دشمنی رژیم اسلامی با ملت تورکمن مشهود شد چرا که رژیم بجای دستگیری عوامل حمله به مردم بی دفاع عده از تورکمن های متشخص شهر را دستگیر و به ساری منتقل می کند
پس از انعکاس خبرتظاهرات گسترده مردم بندرترکمن، مرتجعین به تکاپو افتادند و برای سرکوب مردم حق طلب بندرترکمن و روستا های اطراف آن در روز نوزدهم اسفند دهها کامیون از نیروهای مسلح ارتش ازشهرهای ساری، گرگان، کردکوی به منطقه اعزام داشتند و با همکاری اوباشان عضو کمیته انقلاب اسلامی سراسر شب به تیراندازی و ایجاد رعب و وحشت در سطح شهر و آزار و اذیت و ضرب و جرح مردم پرداختند. روز بیستم اسفند، جمهوری اسلامی برای ثمر بخش تر کردن اقدامات ضد مردمی خود با اعزام فانتوم به فضای شهرها و روستاهای منطقه و شکستن دیوار صوتی مذبوحانه کوشید تا مردم ترکمن صحرا را مرعوب سازد و از مبارزه علیه بررگ مالكان و حامیان آنها بازدارد.
برخلاف انتظار جمهوری اسلامی این حملات جنایتکارانه نه تنها خللی در اراده مردم بندرترکمن و سایر شهرها ایجاد نکرد، بلکه عزم آنها را برای مبارزه در راه کسب حقوق پایمال شده خویش و برچیدن بساط بزرگ مالکان از منطقه استوارتر گردانید.
مبارزه گسترده مردم منطقه و حمایت آنها از خواستهای مطرح شده توسط اهالی بندرترکمن رژیم جمهوری اسلامی را به عقب نشینی وا داشت. مردم نام شهر خویش را تغییر داده و “بندر ترکمن نهادند و اداره شهر را با تشکیل شورای موقت شهر خود بعهده گرفتند.
شورای شهر بندرترکمن بزودی به یک نهاد مردمی و فراگیر مبدل شده همه امور اهالی شهر را بعهده گرفت و با قدرات و کاردانی فراوان به حل و فصل مسائل مردم و امور شهری پرداخت. شورای شهر بندرترکمن که فرزندان انقلابی خلق ترکمن اداره آنرا بعهده داشتند، هدایت امور مربوط به ارگانهای انتظامی شهر را نیز بعهده داشت و با موفقیت کامل در ایجاد آرامش و آسایش شهروندان کوشید، شورای شهر بندرترکمن همچنین در شرایطی که جمهوری اسلامی بندرترکمن و روستاهای تابع آنرا از نظر موادغذایی و سوختی در مضیقه قرارداده بود، در جهت تامین نیازهای مردم شهر فعالیتهای ارزشمند انجام داد.
تداوم مبارزه دهقانان صیادان، دانش آموزان و جوانان و زنان و روشنفکران خلق ترکمن علیرغم جنایتهای بی شمار رژیم جمهوری اسلامی نشان داد که سرکوب و لشکرکشی و اعمال فشار و ايجاد جو ارعاب و ترور قادر نیست توده ها را از تعقیب خواستهای عادلانه خودباردارد. خلق ترکمن علیرغم همه ددمنشی های رژیم همچنان به رزم خود ادامه میدهد.
دومین شماره نشریه “کار” در 24 اسفند 58 با عنوان زیر منتشر گردید:
«افراد کمیته اسلامی ترکمن قلا (بندر شاه سابق) ۱۶ مبارز را کشته و مجروح کردند.»
در پی راهپیمائی عطیم ۳۰۰۰۰ نفری ترکمن ها جهت طرح خواستهای به حق خود در روز ۱۹ اسفند، برخوردی بین ترکمنها و افراد کمیته اسلامی رخ داد. در این درگیری سه نفر کشته و ۱۳ نفر مجروح شدند. حال سه نفر از زخمی ها نیز وخیم است. بدنبال این حادثه از سوی «کانون فرهنگی و سیاسی خلق ترکمن» دعوتی برای یک راهپیمایی در روز ۵۷/ ۱۲ / ۲۰ در گنبدکاووس بعمل آمد. دراین راهپیمائی عطیم ۶۰۰۰۰ نفر شرکت کردند. برخورد ضد انقلابی افراد مسلح کمیته اسلامی با مردم بی دفاع در “ترکمن قلا” را بشدت محکوم کردند و خواستار شناسائی و محاکمه عاملان جنایت شدند. همچنین در تمامی ادارات و مراکز آموزشی و بازار گنبد تعطیل عمومی بمدت یک هفته اعلام شد. در جریان راهپیمائی مسالمت آمیز یک هواپیمای فانتوم به پرواز در آمد که موجب وحشت گروهی از مردم شد. نیروهای مترقی غیر ترکمن گنبد ، “ترکمن قلا” و “آق قلا” پشنیبانی کامل خود را از خواسنهای بحق خلق ترکمن اعلام داشتند.
همچنیین نظامیان انقلابی ترکمن خواستار ایجاد ارتش خلقی شدند و اعلام داشتند که فقط حاضرند در ترکمن صحرا خدمت کنند.
تحصن و اعتراض در آق قلا” (پهلوی دژسابق) و گوموش دفه ( گمیشان سابق ):
هزارارن نفر از ترکمنهای آق قلا[بندرترکمن] برای اعتراض به برخورد ضدانقلابی ترکمن قلا دست به تحصن زدند و خواهان رسیدگی فوری به وقایع تركمن قلا شدند. خلق ترکمن گوموش دفه نیز حمله افراد مسلح کمیته اسلامی ترکمن قلا به ترکمنهای بی دفاع را قاطعانه محکوم کردند. ضمنا د ر آق قلا و گوموشدفه سلاحهای موجود به نفع خلق زحمتکش ترکمن مصادره شد.
منبع:
مطبوعات مرکزی
ایل گویجی. شماره 4. زمستان 1364. عشق آباد
یادداشت های شخصی
